فضای کار اشتراکی چیست؟

فضای کار اشتراکی (Coworking) به یک محیط کاری اشتراکی اطلاق می‌شود که در آن افراد و تیم‌ها از شرایط کاری مشترک و اشتراکی بهره می‌برند. در ابتدا مفهوم فضای کار اشتراکی در واقع به عنوان یک پاسخ به نیازهای تغییرات در بازار کار و نحوه کار کردن در دهه 2000 مطرح شد. با ظهور اینترنت پرسرعت، تکنولوژی‌های ارتباطی پیشرفته و تغییر در الگوهای شغلی، افراد و تیم‌ها به دنبال محیط‌های کاری انعطاف‌پذیرتر برای انجام کارهایشان می‌گشتند.

در مطلب "فضاهای کار اشتراکی چیست و فضای کار اشتراکی در کرج کجاها هستن؟"دقیق تر به این موضوع پرداختیم.

اولین فضاهای کار اشتراکی چرا شکل گرفت؟

فضاهای کار اشتراکی به دلایل مختلفی شکل گرفته‌اند که ترکیبی از تغییرات اجتماعی، فناوری، اقتصادی و فرهنگی به آنها راه داده‌اند. در زیر به برخی از اصلی‌ترین دلایل شکل‌گیری فضاهای کار اشتراکی اشاره می‌کنیم:

۱. تغییرات در نحوه کار:

با پیشرفت فناوری ارتباطی و اینترنت، افراد و تیم‌ها دیگر نیازی به حضور فیزیکی مستمر در یک محیط اداری تقلیدی نداشتند. این تغییر نحوه کار، ایجاد نیاز به فضاهای کاری انعطاف‌پذیرتر و مناسب‌تر برای افراد کرد.

۲. اقتصاد اشتراکی:

اقتصاد اشتراکی یا "اشتراک‌گذاری" به مفهوم بهره‌برداری مشترک از منابع و امکانات می‌پردازد. فضاهای کار اشتراکی از این اقتصاد بهره می‌برند و افراد مختلف می‌توانند در یک فضای مشترک با امکانات بهتر کار کنند و هزینه‌های اجاره و تجهیزات را تقسیم کنند.

این اتفاق که در سال 2000 میتوان تولد آن را اعلام داشت در حالی رخ میدهد که هر شرکت، کسب و کار و یا فعالی برای پیشبرد اهداف خود مجبور بود که یا به هزینه های سرسام آور استقرار در واحد های اداری در قلب کلان شهر ها تن بدهد یا به کار کردن در خانه و یا کافه اکتفا کند. این هزینه ها تنها شامل هزینه اجاره، آب و برق و گاز نمیشد بلکه قسمت اعظمی از آن به تجهیز اولیه یک محیط و زیرساخت های آن اختصاص میافت که هرچه بیشتر رسیدن به نقطه شروع را سخت تر میکرد. 

در این زمان بود که اولین موسسان فضاهای کار اشتراکی با اشغال فضاهای متروک و ووید های شهری و تجهیز آن و فراهم آوردن شرایط بهره بردن از آن فضا توسط سایرین اولین فضاهای کار اشتراکی را به وجود آوردند.

۳. ایجاد جامعه کارآفرینی:

فضاهای کار اشتراکی به عنوان جاذبه‌هایی برای کارآفرینان، نوآوران و توسعه‌دهندگان فناوری عمل کردند. بسیاری از کسانی که به تازگی کسب و کار خود را بنیان گذاری کرده بودند نیاز به فضایی پویا و خارج از نظام های بروکراتیک داشتند که در عین مقرون به صرفه بودن شبکه ای با دیگر اعضا ایجاد کنند. این در مقابل زمانی قرار میگیرد که تنها در یک واحد اداری، یک تیم حضور دارند که تعامل انها را با دنیای بیرون به حداقل میرساند. در حالیکه در فضاهای کار اشتراکی تیم ها و فعالان در همسایگی کسب و کار ها و فعالیت های گوناگون قرار میگیرند که این امر منجر به شکل گیری شبکه و ارتباطاتی میگردد که در مسیر رشد هر یک سبب هم افزایی و توسعه بیشتر میشود.این جاذبه‌ها با ایجاد ارتباطات، تبادل اطلاعات و تجربیات، و فرصت‌های تعامل با دیگران، به تشکیل جامعه‌های کارآفرینی کمک کردند.

۴. ایجاد انعطاف‌پذیری برای کارکنان:

فضاهای کار اشتراکی به افراد امکان می‌دهند که براساس نیاز‌هایشان فضاهای کاری مختلفی انتخاب کنند. این انعطاف به کارآفرینان و کارکنان اجازه می‌دهد که محیط کاری مناسب خود را انتخاب کنند و به آن تطابق دهند. این انعطاف پذیری در جبهه ی مقابل سلسله مراتب های سفت و سخت ادارات و سایر ساختمان هایی بود که الگو و قوانینی طومارگونه برای تعیین رفتار تیم ها و افراد ارائه میکردند که در آن نظام های بروکراتیک ارجع بر بهره وری بود.

۵. توسعه فرهنگ کاری جدید:

بر خلاف سازمان ها و ساختمان های اداری که سلسله مراتبی بودن کار را به کارمندان و اعضای خود دیکته میکردند، فضاهای کار اشتراکی با ایجاد فرهنگ کاری جدیدی که بر پایه همکاری، تبادل اطلاعات و انعطاف‌پذیری و سایر مهارت های نرم استوار است، نقش مهمی در تغییر نگرش به کار و کسب‌وکار ایفا کرده‌اند. 

۶. تجهیزات و امکانات مشترک:

فضاهای کار اشتراکی از تجهیزات مشترک مانند اینترنت پرسرعت، اتاق‌های کنفرانس، پرینترها، کافه‌ها و فضاهای تفریحی بهره می‌برند که برای افراد و تیم‌ها دسترسی آسان به امکانات لازم را فراهم می‌کند.

در نتیجه، فضاهای کار اشتراکی به عنوان پاسخی به تغییرات نحوه کار، رشد اقتصاد اشتراکی، ایجاد جامعه کارآفرینی و توسعه فرهنگ کاری متفاوت شکل گرفته‌اند و به افراد و تیم‌ها محیط کاری انعطاف‌پذیر و کارآمد ارائه می‌دهند.

تاریخچه فضای کار اشتراکی

 (Loft):

برادران ناتان و کیلیان بلانچارد در سال 2005 فضای کار اشتراکی اول را با نام "لودگی" در سان فرانسیسکو تاسیس کردند. این فضا از یک زیرساخت اشتراکی برای کارآفرینان فناوری و توسعه‌دهندگان استفاده می‌کرد. این فضا تبدیل به مرکز جذابیت برای افراد خلاق و کارآفرینان شد.

برادران ناتان و کیلیان بلانچارد، موسسان فضای کار اشتراکی "لودگی" (Loft)، داستان جالبی در زمینه ایجاد این فضا دارند. آنها با ایده‌ای نوآورانه، فرهنگ کاری جدید و بهره‌برداری از اصول اشتراک‌گذاری منابع، این فضا را به وجود آوردند.

ناتان بلانچارد ابتدا به دانشگاه ایالتی ایلینوی در شیکاگو رفت و در حوزه مهندسی علوم کامپیوتر تحصیل کرد. در ادامه، به همراه برادرش کیلیان به سان فرانسیسکو رفتند. این شهر به عنوان یک مرکز فناوری و نوآوری شناخته می‌شد و خیلی‌ها به دنبال موقعیت‌های شغلی در این حوزه بودند.

به محض ورود به سان فرانسیسکو، برادران بلانچارد متوجه شدند که اغلب افراد جوان و کارآفرینان نمیتوانند در برج ها و مراکز تجاری شهر فضایی برای کار کردن بیابند و هزینه های سرسام آور واحد های اداری آن ها را هرچه بیشتر از نقطه شروع دور میکند و آنها به دنبال فضاهای کاری انعطاف‌پذیرتر هستند که به اشتراک‌گذاری منابع و امکانات پرداخته و به همکاری و تعامل بین مختلف شرکت‌ها و افراد بپردازند.

با توجه به این نیاز و با ترکیب ایده‌های اشتراک‌گذاری و اقتصاد اشتراکی، برادران بلانچارد در سال 2005 "لودگی" را به طور رسمی در سان فرانسیسکو تأسیس کردند. این فضا از اصول اشتراکی و بهره‌برداری مشترک از منابع بهره می‌برد و فرهنگ کارآفرینی و همکاری را ترویج می‌دهد.

"لودگی" به مرور زمان به محلی برای جذب کارآفرینان، توسعه‌دهندگان فناوری و افراد خلاق تبدیل شد. این مرکز به عنوان یک نمونه نخستین از فضای کار اشتراکی به شناخته شد و نقش مهمی در توسعه اقتصاد اشتراکی و جامعه کارآفرینی در سان فرانسیسکو داشت.

 (Barcamp):

برنامه‌های آزادی با نام (Barcamp) نیز در سال 2005 آغاز شد. این برنامه‌ها یک فرمت تجمع از افراد تازه وارد و متخصصان در حوزه‌های مختلف بودند که در آنها تجربیات، دانش و ایده‌ها به اشتراک گذاشته می‌شدند. این برنامه‌ها تا حدی مبانی فرهنگ اشتراکی و همکاری را در جامعه فناوری تقویت کردند.

گسترش جهانی:

تا دهه 2000، این مفهوم به سرعت در شهرهای مختلف آمریکا گسترش یافت و فضاهای کار اشتراکی در نیویورک، لس آنجلس و دیگر شهرها شروع به فعالیت کردند. همچنین در اروپا، شهرهایی مانند لندن و برلین نیز شاهد ایجاد فضاهای کار اشتراکی بودند.

شکل‌گیری شرکت‌های بزرگ:

از سال 2010 به بعد، این فضای کار اشتراکی به یک صنعت رشد کرد. شرکت‌هایی مانند "وی‌ورک" (WeWork)، که در سال 2010 تأسیس شد، با بهره‌گیری از اقتصاد اشتراکی، فضاهای کار انعطاف‌پذیر با امکانات تجاری را در سراسر جهان ارائه می‌دادند. این شرکت‌ها با ایجاد اجتماعات کاری پویا و امکانات متنوع (از جمله اتاق‌های کنفرانس، کافه‌ها و فضاهای تفریحی)، کارفرمایان و کارآفرینان را جذب می‌کردند.

تنوع فضاها و افراد:

از آن زمان تا به حال، فضای کار اشتراکی به شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی شکل گرفته است. این شامل فضاهای مخصوص صنایع خاص، فضاهای تخصصی برای شرکت‌های نوپا، فضاهای کاری مختص افراد آزاد و حتی فضاهای کاری ملیتی مانند "تعاونی کاری" (Cooperative Workspaces) می‌شود.

تأثیرات اجتماعی و اقتصادی:

تأسیس فضاهای کار اشتراکی علاوه بر فراهم کردن محیط‌های کاری اشتراکی، باعث تشکیل ارتباطات حرفه‌ای، تبادل دانش و تجربیات، ترویج همکاری و اشتراک منابع شده است. این امر در کاهش هزینه‌های شروع کسب‌وکار، تسهیل ارتباط با پیمانکاران و مشتریان، ایجاد فرصت‌های جدید و حتی افزایش خلاقیت تأ

ثیرگذار بوده است.

در نتیجه، فضای کار اشتراکی از یک مفهوم نوظهور تا یک صنعت رو به رشد و بر جهانی شدن تبدیل شده است که به افراد و تیم‌ها امکان انجام کارهایشان در یک محیط انعطاف‌پذیر و همکارانه را فراهم می‌کند.

تاریخچه فضای کار اشتراکی در ایران:

تاریخچه فضای کار اشتراکی در ایران نیز به تازگی آغاز شده و به مرور زمان در حال رشد است. در زیر به تاریخچه‌ای مختصر از فضای کار اشتراکی در ایران پرداخته خواهد شد:

۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵:

ایجاد اولین فضای کار اشتراکی در ایران به دوره‌ای پس از سال ۲۰۱۳ می‌رسد. تا این زمان، افرادی که به دنبال فضای کاری انعطاف‌پذیر بودند، اغلب از راه‌های دیگری از جمله کافه‌ها یا خانه‌ها برای انجام کارهایشان استفاده می‌کردند.

اولین فضای کار اشتراکی ایران

فضای کار اشتراکی "404" در مشهد به عنوان یکی از اولین فضای کار اشتراکی در ایران شناخته می‌شود. این فضا در سال 2013 توسط دو کارآفرین به نام‌های اشکان محمدی و پوریا ایزدی تأسیس شد. نام "404" از خطای معروف "صفحه پیدا نشد" در وب‌سایت‌ها گرفته شده و به معنای آغاز یک چیز جدید و نوآورانه است.

این فضا با هدف ایجاد یک محیط کاری اشتراکی برای کارآفرینان، مشاغل کوچک و توسعه‌دهندگان فناوری تأسیس شد. فضای کار اشتراکی 404 به عنوان یک جامعه جذاب برای افرادی که به دنبال همکاری، اشتراک دانش و تبادل ایده‌ها بودند، شناخته شد. این فضا امکاناتی مانند اتاق‌های کنفرانس، محل‌های کاری مشترک و فضاهای اجتماعی را برای اعضا فراهم می‌کرد.

نقش "404" به عنوان اولین فضای کار اشتراکی در مشهد و ایران به عنوان یک نمونه برجسته در توسعه مفهوم کار اشتراکی و ایجاد فضاهای مشترک کاری در کشور می‌تواند مهم و تأثیرگذار باشد. این مرکز نه تنها به افراد امکان انجام کارهایشان در یک محیط حرفه‌ای و انعطاف‌پذیر را فراهم می‌کرد، بلکه با ایجاد ارتباطات حرفه‌ای و تبادل تجربیات، در توسعه جامعه کارآفرینی و نوآوری نیز نقش مهمی داشته است.

۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸:

در این دوره، تعداد کمی فضای کار اشتراکی در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران و مشهد شروع به فعالیت کردند. این فضاها به‌طور کلی به شکل‌های کوچک‌تری اداره می‌شدند و تعداد افراد و تیم‌هایی که از آنها بهره می‌بردند، نسبتاً محدود بود.

۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱:

در این دوره، تعداد فضاهای کار اشتراکی در ایران به طور قابل توجهی افزایش یافت. شرکت‌ها و فرهنگ اقتصاد اشتراکی به شدت در حال گسترش بودند و بسیاری از افراد و تیم‌ها به دنبال فضاهای کاری مناسب برای کار خود بودند.

از ۲۰۲۲ تا کنون:

فضای کار اشتراکی در ایران همچنان در حال رشد است. تعداد فضاهای کار اشتراکی در شهرهای مختلف ایران، از جمله تهران، مشهد، اصفهان و شیراز، به صورت قابل توجهی افزایش یافته است. این فضاها اغلب از امکانات متنوعی مانند اتاق‌های کنفرانس، فضاهای مشترک، کافه‌ها و فضاهای تفریحی برای افراد و تیم‌ها فراهم می‌کنند.

همچنین، با افزایش توجه به کار از راه دور (ریموت ورکینگ) به دلیل شرایط جهانی، بسیاری از افراد و شرکت‌ها به دنبال فضاهای کار اشتراکی هستند تا بتوانند در یک محیط حرفه‌ای و انعطاف‌پذیر به کار خود ادامه دهند.

در کل، مفهوم فضای کار اشتراکی در ایران نیز مشابه بسیاری از کشورهای دیگر به تازگی در حال پیشرفت است و به تدریج جذب توجه بیشتری از افراد و شرکت‌ها می‌شود.