1. مقدمه: وقتی خودت رو فراموش می‌کنی...
آیا تا حالا شده برای خوشحال‌کردن دیگران، از خواسته‌های خودت بگذری؟ یا از ترس ناراحت‌کردن کسی، بارها بله بگی وقتی دلت نمی‌خواسته؟ اگر همیشه در اولویت‌دادن به دیگران افراط می‌کنی، شاید وقتشه به این فکر کنی که چرا احساس می‌کنی حال بقیه از خودت مهم‌تره...
۲. تله ایثار چیست؟
تله ایثار (Self-Sacrifice) یکی از تله‌های شخصیت در نظریه «طرحواره درمانی» جفری یانگ است. افرادی که در این تله گیر افتاده‌اند، به‌طور مزمن نیازها و احساسات خود را فدای دیگران می‌کنند. این تله معمولاً در کودکانی شکل می‌گیرد که مجبور بوده‌اند نقش حمایتگر را برای خانواده یا اطرافیان بازی کنند و یاد گرفته‌اند که اگر نیازهای خود را بیان کنند، دیگران ناراحت یا خشمگین می‌شوند یا دوستشان نخواهند داشت.
۳. تأثیر تله ایثار بر مسیر شغلی و رشد حرفه‌ای
در محیط‌های کاری، تله ایثار می‌تواند منجر به فرسودگی شغلی شود. چون این افراد معمولاً اضافه‌کاری می‌کنند، مسئولیت‌هایی فراتر از وظایفشان می‌پذیرند، و از گفتن «نه» ناتوان هستند. در تیم‌های کاری، ممکن است نتوانند مرزهای سالمی تعیین کنند و به‌دلیل ترس از ناراحت‌کردن همکاران یا مدیر، خواسته‌های خود را نادیده بگیرند. در نتیجه، رشد شغلی‌شان کند شده یا قربانی سوءاستفاده می‌شوند.
۴. نشانه‌های تله ایثار در زندگی
احساس گناه بعد از گفتن "نه"
فرار از درگیری حتی وقتی حق با شماست
رضایت دیگران مهم‌تر از رضایت خودتان است
احساس خستگی، بی‌قدرتی و فرسودگی ذهنی
نارضایتی در روابط به‌دلیل یک‌طرفه بودن
نادیده‌گرفتن نیازهای خود و خشم پنهان‌شده
۵. چطور با تله ایثار روبه‌رو شویم؟
اولین قدم، آگاه‌شدن از الگوی تکرارشونده در رفتار خودتان است.
تمرین کنید نیازها و خواسته‌های شخصی‌تان را بشناسید و به رسمیت بشناسید.
از جملات ساده برای تعیین مرز استفاده کنید: «الان نمی‌تونم کمک کنم»، «نیاز دارم اول کار خودمو تموم کنم».
از گفتن «نه» به‌عنوان یک مهارت محافظتی استفاده کنید، نه نشانه بی‌ادبی.
وقتی خواسته‌هات رو نادیده می‌گیری، بررسی کن که آیا از روی ترس از طرد شدن این کار رو کردی یا نه؟
با افراد قابل‌اعتماد درباره احساساتت حرف بزن؛ گاهی فقط شنیده‌شدن، کافی‌ست.
۶. پرسش‌نامه ساده‌شده برای سنجش شدت تله ایثار
در هر سؤال، از ۱ تا ۵ به میزان همخوانی با خودتان امتیاز بدهید (۱=اصلاً، ۵=کاملاً):
اگر به کسی "نه" بگویم، احساس گناه می‌کنم.
وقتی کسی نیاز دارد، همیشه اولویت را به او می‌دهم، حتی اگر خودم در مضیقه باشم.
فکر می‌کنم اگر نیازهایم را بیان کنم، خودخواه به نظر می‌رسم.
احساس می‌کنم مسئول خوشحال‌کردن دیگران هستم.
نمی‌خواهم کسی از دست من ناراحت شود، حتی اگر حق با من باشد.
وقتی به خودم توجه می‌کنم، احساس بدی دارم.
بیشتر وقتم صرف رسیدگی به کارهای دیگران می‌شود.
ابراز نیاز و ناراحتی برایم سخت است.
احساس می‌کنم دیگران بیشتر از من حق دارند.
از ترس ناراحت‌کردن دیگران، خواسته‌هایم را پنهان می‌کنم.
تفسیر امتیاز:
۴۰ تا ۵۰: احتمال زیاد گرفتار تله ایثار هستید.
۳۰ تا ۴۰: این الگو در شما فعاله و می‌تونه مخرب باشه.
۲۰ تا ۳۰: احتمال دارد گاهی درگیر این تله باشید.
زیر ۲۰: تله ایثار تأثیر کمی بر زندگی شما دارد.
۷. نتیجه‌گیری: با خودت مهربون‌تر باش
مراقبت از خود، خودخواهی نیست؛ نیازه. برای رشد واقعی، باید اول حال خودت خوب باشه. اگر همیشه دیگری رو در اولویت بذاری، کم‌کم خالی می‌شی. فضای کار اشتراکی هموار فقط یه میز و اینترنت نیست؛ یه بستر برای تمرین مرزبندی، آگاهی از نیازهای خود و هم‌افزایی سالمه.
اگر دوست داری با خودت مهربون‌تر باشی و تو مسیر رشد بمونی، به کانال تلگرام هموار سر بزن یا از سایت هموار اشتراکت رو بگیر و تو محیطی رشد کن که به تله‌هات آگاهه.
سوالات متداول
1. تله ایثار چیست و چرا بسیاری از افراد درگیر آن هستند؟
در این تله، فرد نیازهای دیگران را همیشه مقدم می‌داند و خواسته‌های خودش را نادیده می‌گیرد تا از طرد شدن نترسد.
2. آیا اولویت دادن به نیاز دیگران باعث فراموشی خودمان می‌شود؟
بله، به مرور فرد از خود غافل می‌شود، خسته و فرسوده می‌گردد و احساس نادیده‌گرفته‌شدن در او شکل می‌گیرد.
3. چگونه بین کمک به دیگران و حفظ مرزهای شخصی تعادل برقرار کنیم؟
با شناخت نیازهای شخصی، تمرین «نه» گفتن محترمانه و توجه به انرژی روانی خود می‌توان این تعادل را ایجاد کرد.
