چرا همیشه برای برنامهریزی خستهام؟
تا حالا شده یه برنامهریزی ساده رو هی عقب بندازی؟ مثل نوشتن لیست کارهای هفته، یا تنظیم مسیر پروژه؟ شاید هر بار که سراغش رفتی، یه چیزی تو ذهنت گفته: «ولش کن، الان وقتش نیست». یا شاید حتی یه خستگی بیدلیل اومده سراغت. بعدشم میری سراغ یه کار آسونتر. چک کردن گوشی. دیدن یه ویدیو. یا حتی تمیز کردن میز کارت. آشنائه، نه؟
اینجا با یه ناهمواری ذهنی طرفیم بهاسم «بایاس رضایت فوری» (Instant Gratification Bias). یعنی ذهن ما، پاداش فوری رو به هر چیز بلندمدتی ترجیح میده. برنامهریزی، معمولاً توش پاداش فوری نیست. بیشتر شبیه سرمایهگذاری بلندمدته. برای همین مغز ما مقاومت میکنه. مخصوصاً اگر از کودکی یاد گرفتیم که «کار درست» یعنی «کار سخت و بیلذت».
در واقع، این مقاومت فقط تنبلی نیست. یه الگوی ریشهدار روانیه. ذهن ما طراحی شده برای بقا، نه برای مدیریت زمان در قرن بیستویکم. خبر خوب؟ میتونیم با شناختش، باهاش کار کنیم.
پلی برای عبور
یکی از روشهای خیلی جالب برای مدیریت این ناهمواری، تکنیکی بهاسم Temptation Bundling هست. توسط محقق علوم رفتاری، کیتی میلکمن (Katy Milkman) معرفی شده. ایدهاش سادست: کاری که برات سخت یا خستهکنندهست (مثل برنامهریزی)، رو با یه کاری که دوست داری ترکیب کن.
مثال:
برنامهریزی هفتگی رو فقط وقتی انجام بده که داری قهوهی محبوبت رو میخوری.
یا فقط وقتی به پلیلیست موسیقی دلخواهت گوش میدی.
یا مثلاً بنویس: «هر بار که برنامهریزی کنم، بعدش اجازه دارم یه قسمت از سریالم ببینم.»
این ترکیب، یه پل میسازه بین مغز امروزت و مغز آیندهت.
تمرین ساده امروز:
یک کاری که معمولاً در برابرش مقاومت میکنی رو انتخاب کن (مثلاً نوشتن برنامهی هفتگی). حالا یه پاداش فوری خوشایند براش طراحی کن و هر دو رو با هم انجام بده. بعد از ۳ بار، اثرش رو حس خواهی کرد.
جمعبندی:
اگه توی صف خریدی، یا بین دو جلسه، یا حتی یه لحظه وقت تنهایی داری، فکر کن ببین کجاها برنامهریزیهات رو عقب انداختی چون حسش نبوده. شاید وقتشه به جای «زور زدن»، از ذهن خودت هوشمندانهتر استفاده کنی.
یادت باشه، این مسیر کامل نیست. ولی قراره هموارش کنیم.
هموار، فقط فضای کار نیست، ما توی هموار فقط میز و اینترنت نمیدیم. اینجا جاییه برای تمرین ذهنی، برای عبور از ناهمواریهای روانی. فضایی برای یادگیری مهارتهایی که کمک میکنن شفافتر فکر کنیم، بهتر تصمیم بگیریم و با ذهنی آمادهتر کار کنیم.
