۱. مقدمه
حتماً برات پیش اومده که با خودت عهد ببندی "دیگه این کارو نمی‌کنم!" ولی چند ساعت بعد خودتو در حال تکرار همون رفتار ببینی. از پرخوری و خرید ناگهانی گرفته تا عصبانیت، ولخرجی یا حتی گفتن حرفی که پشیمونت می‌کنه. اون لحظه که می‌دونی "نباید"، ولی یه‌جوری نمی‌تونی خودتو متوقف کنی… شاید وقتشه با ریشه‌ی این تکرارها روبرو بشی: تله بی‌کنترلی.
۲. تله بی‌کنترلی چیست؟
تله بی‌کنترلی (Insufficient Self-Control) یکی از تله‌های شخصیتی در نظریه‌ی طرحواره‌درمانی جفری یانگ است. افرادی که درگیر این تله‌اند، دچار ضعف در تنظیم هیجانات، رفتارها یا امیال خود هستند. این تله اغلب در کودکانی شکل می‌گیرد که یا به شدت آزاد گذاشته شده‌اند و بدون چارچوب بزرگ شده‌اند، یا هیچ الگویی برای نظم شخصی در اطراف خود نداشته‌اند.
۳. تأثیر این تله در مسیر حرفه‌ای و کاری
در محیط‌های کاری، این تله می‌تونه به شکل‌هایی مثل:
ناتوانی در رعایت ددلاین‌ها
برخوردهای ناگهانی و احساسی با هم‌تیمی‌ها
ضعف در مدیریت زمان
وسواس روی لذت‌های کوتاه‌مدت به جای اهداف بلندمدت
ظاهر بشه. نتیجه؟ تخریب اعتماد تیمی، از دست دادن فرصت‌ها و فرسودگی شغلی.
۴. نشانه‌های تله بی‌کنترلی در زندگی
اگر این جملات برات آشناست، احتمالاً این تله در تو فعاله:
«نمی‌تونم جلو خودمو بگیرم…»
«همیشه کارایی که نباید، انجام می‌دم.»
«تو لحظه نمی‌تونم تصمیم درست بگیرم.»
رفتارهایی مثل خریدهای هیجانی، رژیم‌های شکست‌خورده، عصبانیت‌های سریع یا حتی ناتوانی در نشستن سر یک پروژه برای مدت طولانی، از نشونه‌های رایج این تله هستن.
۵. راهکارهای مواجهه با تله بی‌کنترلی
نوشتن دفترچه‌ی محرک‌ها: چه چیزی باعث می‌شه کنترل خودتو از دست بدی؟ زمان؟ افراد؟ موقعیت‌ها؟ بشناسشون.
قانون ۵ دقیقه: هر وقت خواستی به‌صورت ناگهانی کاری رو انجام بدی، ۵ دقیقه صبر کن. این فاصله می‌تونه جلوی تصمیم هیجانی رو بگیره.
ساخت عادت‌های کوچک منظم: حتی یک عادت ساده مثل بستن درب بطری آب بعد از هر بار نوشیدن، می‌تونه مغز رو به نظم عادت بده.
درخواست کمک حرفه‌ای: این تله معمولاً ریشه‌های عمیقی داره. کار با روان‌درمانگر طرحواره‌محور می‌تونه اثرگذار باشه.
۶. پرسشنامه ساده‌شده سنجش تله بی‌کنترلی
تست تله ی بی کنترلی
جهت شروع تست روی کلمه ( "لینک" ) کلیک کنید
۷. جمع‌بندی:
کنترل‌گری بیش از حد، گاهی خودش یک مشکل دیگه‌ست؛ اما ناتوانی در کنترل رفتار، مسیر رشد رو هموار نمی‌کنه. شناخت تله بی‌کنترلی یعنی برداشتن یک قدم مهم برای ساختن نسخه‌ای باثبات‌تر از خودت، مخصوصاً در محیط‌های کاری مثل فضای اشتراکی هموار که رشد گروهی و فردی توأم با هم پیش می‌ره.
اگر دوست داری در کنار دیگران و با انگیزه‌ی جمعی روی رشد شخصی‌ات کار کنی، هموار فقط یک فضای فیزیکی نیست؛ یک بستر امن برای تمرین ساختار، رشد پایدار و رهایی از ناهمواری‌های ذهنیه.
سوالات متداول
1. تله بی‌کنترلی چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
این تله باعث می‌شود فرد در برابر هیجانات و تمایلات ناگهانی نتواند مقاومت کند؛ در نتیجه کنترل‌گری ذهن کاهش می‌یابد.
2. چرا بعضی افراد در برابر هیجانات و تصمیم‌های ناگهانی کنترل ندارند؟
ممکن است در کودکی مرزها درست آموزش داده نشده باشد یا الگویی برای تنظیم هیجان وجود نداشته باشد.
3. چگونه می‌توان با تمرین ذهنی و خودآگاهی تله بی‌کنترلی را کاهش داد؟
تقویت مهارت تنظیم هیجانی، تکنیک‌های توقف و فکر، و خودنظارتی رفتار می‌تواند کمک‌کننده باشد.
